Bri aan de Bosporus

Reflecties uit Egypte: wat is een democratie?

De afgelopen weken heb ik al veel Egyptische jongeren gesproken. Onvermijdelijk gaat vrijwel elk gesprek in op de revolutie en de situatie vandaag de dag. Bijna iedereen die ik ontmoet is op Tahrir geweest tijdens de revolutie. T. vertelt in geuren en kleuren over zijn avonturen tijdens de revolutie: hoe hij met een grote mensenmassa van Heliopolis naar Tahrir marcheerde (toch al gauw vijf uur lopen), maar hoe hij terug moest keren omdat het plein en de aangrenzende straten allemaal vol waren. Vlak naast hem werd iemand neergeschoten. Een van zijn collega’s had eveneens geluk: hij vertelt mij hoe de persoon voor hem in het hoofd geschoten werd.

J. neemt ons mee naar Downtown Cairo. Overal langs de weg staan militairen en politie opgesteld, vooral rondom de vele ministeries. Een teken bij uitstek dat Egypte vandaag de dag een politiestaat is, meent hij. In een democratie is zoveel beveiliging niet nodig. J. was ook op Tahrir, maar ik vraag mij af of dit wel is wat hij in gedachten had toen hij besloot zich aan te sluiten bij de revolutie.

De volgende dag komt hetzelfde onderwerp wederom ter sprake tijdens een bijeenkomst in een lokaal shishacafé. Vijf Egyptische jongens bespreken opgewonden het laatste politieke nieuws uit Jemen. Op mijn verzoek gaan ze in het Engels verder. Ze zijn een stuk beter geïnformeerd over de politiek in het Midden-Oosten dan ikzelf, zo zonder internet. Ik wist al dat de president van Jemen gevlucht was, maar over Egyptische inmenging in het conflict had ik nog niet gehoord.

‘In vergelijking met Jemen is het in Egypte zo slecht nog niet’, merk ik op. Vijf jongemannen kijken mij verbijsterd aan, de vergelijking tussen Egypte en Jemen niet begrijpend. Er komt een discussie op gang over Egypte vandaag de dag, hoofdzakelijk tussen mijzelf, T. en S.. Beiden staan pal achter het huidige regime van president Sisi, aan de macht gekomen door iets dat buitenstaanders een staatsgreep noemen. Desalniettemin zijn T. en S. tevreden: de revolutie is voorbij. Dat ze de ene sterke leider hebben ingeruild voor de andere deert ze allerminst. Ik ben geïntrigeerd en vraag ze wat uit te wijden over het hoe en waarom van Tahrir en over wat er terecht gekomen is van hun wensen en verwachtingen. Stonden zij daar niet voor democratie? Hoe past een sterke militaire leider dan precies in dat plaatje?

S. legt mij uit dat Egypte een presidentiële democratie is, te vergelijken met Amerika. Net als president Obama is Sisi een democratisch gekozen leider, en zijn positie is onvergelijkbaar met die van ex-president Mubarak voor de revolutie. T. zit instemmend te knikken. Stemmen tijdens de naderende parlementaire verkiezingen gaan ze niet. Het parlement is geen macht van betekenis, en bovendien kennen ze de kandidaten niet en hebben ze geen idee waar ze precies voor staan. Wel menen ze dat de verschillen zo minimaal zijn dat het toch niet uitmaakt wie er gekozen wordt. Het presidentiële systeem vervangen door een parlementair systeem willen ze niet. In hun ogen werkt een parlementaire democratie niet in Egypte, want vijf kapiteins op één schip is vragen om problemen. Liever hebben ze een sterke man, die slagvaardig is en Egypte erbovenop kan helpen. Sisi is hun man.

B. meent dat Egypte nog niet klaar is voor democratie, en dat het misschien wel nooit hier zal werken. Voor een achttienjarige heeft hij al veel meegemaakt. Waar ik mij tijdens mijn tienerjaren vooral druk maakte om school en paardrijden was B. op Tahrir. Een groter verschil is bijna niet denkbaar. Ik geloof niet dat ik mij tijdens mij tienertijd één moment heb afgevraagd wat het beste politieke systeem voor mijn land is, interesse daarin kwam pas tijdens mijn studententijd. De revolutie heeft B. jong volwassen gemaakt, en met hem een generatie Egyptenaren.

Zoveel mensen, zoveel meningen. Afhankelijk van wie je het vraagt is Egypte vandaag de dag nog net zo goed een politiestaat als voor de revolutie of een presidentiële democratie naar Amerikaans voorbeeld. Het is de moeite waard om na te denken over het begrip democratie though. Is een democratie alleen een democratie als een land geregeerd wordt op een voor mij bekende manier, of is het begrip democratie net zoiets als moderniteit: een verschijnsel dat op heel veel verschillende manieren in verschillende gebieden toepasbaar is gebleken. Is dit democratie op de Egyptische manier, of zelfs een soort Arabische democratie? Wie het weet mag het zeggen.

Reacties

Reacties

René

Goed verhaal

{{ reactie.poster_name }}

Reageer

Laat een reactie achter!

De volgende fout is opgetreden
  • {{ error }}
{{ reactieForm.errorMessage }}
Je reactie is opgeslagen!